{1} Peret Benjamin, Anthohgie de I‘Amour Sublime, Editions Albin Michel, Paris 1956.
{2} Jurnal 2 dosyasında bulunan Lamia Hanım’a Mektuplar, Cemil Meriç’in, Antakya’da İngilizce öğretmenliği yapan Lamia Çataloğlu’na yollamış olduğu ve sonradan geri alarak Jurnal’ine yerleştirdiği hemen hepsi daktilo ile yazılmış mektuplardan oluşmaktadır. Mektupların tümünün dosyada yer alıp almadığını bilemiyoruz, bazı mektupların Lamia Hanım’da kalmış olması da mümkün. Biz bu mektupları “Lamia Hanım’a Mektuplar” başlığı ile ve her mektuba bir başlık vererek sunuyoruz.
{3} Cemil Meriç İstanbul’da yaşamaktadır, Lamia Hanım Antakya’da. Mektuplar gider gelir bu iki kent arasında, zaman zaman da telefonlaşma imkânı doğar aralarında. Ama telefonlaşmak kolay değildir çünkü Cemil Meriç’in evinde henüz telefon yoktur. Mektuplarda sözü edilen ses, telefonun öteki uçundaki Lamia Hanım’ın sesidir.
{4} Metinlerde hiçbir değişiklik söz konusu olmamasına rağmen, zaman zaman bazı kelime ve cümleler metinden çıkarılmıştır. Parantez içine alınmış üç nokta (...) bu çıkarmaları göstermektedir.
{5} Cemil Meriç bazen gece yarısı ya da sabahın erken saatlerinde, dikte ederek yazdırmış olduğu mektupların arkasına, mektup postaya verilmeden önce, el yazısıyla, başka kulakların duymasını, başka gözlerin görmesini istemediği bir iki satır eklerdi. Bazı mektupların sonunda yer alan italik metinler, onun el yazısından çıkan satırları göstermektedir.
{6} Cemil Meriç’le tanışana kadar Lamia Hanım Kaya ismini kullanmıştır, Lamia ise hiç kullanılmayan bir adıdır. Ne var ki Cemil Meriç Kaya isminden hoşlanmaz ve Kaya Hanım’ın Lamia ismini benimseyerek kabul etmesini sağlar. Kaya ismi 15 Kasım ve 6 Aralık’ta yazılmış iki mektuba daha konu olacaktır.
{7} Cemil Meriç’in Lamia Hanım’a yazdığı ve Jurnal 2 dosyasında saklamış olduğu 56 mektubun sonuncusu. Mektuplar Lamia Hanım’ın 1967 ilkbaharında İstanbul’a tayin edilmesi ve dolayısıyla taşınması ile son bulur.
{8} Birader olarak anılan Tevfik Fikret Kılıçkaya, İstanbul’daki hukuk tahsili yıllarında, Fransızca okutman Cemil Meriç’in öğrencisi, zamanla da dostu olmuş Konyalı bir avukattır. Bu mektup, bugün hayatta olmayan, “Fikret”e yazılmıştır.
{9} Tevfik Fikret Kılıçkaya’ya ikinci mektup.
{10} Bu ve bunu izleyen yazı Jurnal 2 dosyasında 1967 yılının sonuna yerleştirilmiş, tarihlerini başkaca tespit edemediğimizden, bulundukları yerde bıraktık.
{11} Cemil Meriç’in oğlu Mahmut Ali, 1967 sonbaharında Fransız hükümetinden aldığı bir bursla Paris’e hukuk doktorası yapmaya gitmiştir. Babasının Paris’e yazdığı 3 mektup da Jurnal 2 dosyasında yer alır
{12} Mehmet Çınarlı’ya mektup.
{13} Şerif Mardin’e mektup.
{14} Mehmet Çınarlı’ ya mektup.
{15} Ahmet Kabaklı’ ya mektup.
{16} Mahmut Ali Meriç’e mektup.
{17} Mektubu daktilo eden Ümit Meriç’in notu.
{18} Mehmet Çınarlı’ ya mektup.
{19} Bu Ülke için yazılmış 27 ithaftan bu 3 tanesinin kime hitap ettiğini bulamadık.
{20} Bazı ithaf yazılarının altına eklenen bu adres, Cemil Meriç’in kitabını yolladığı kişilerle diyalog arzusunun somut bir belirtisidir, ne var ki bu insanlardan pek azı bu çağrıyı önemseyip kendisine cevap verecektir. Cemil Meriç de diğer kitaplarının ithaf yazılarının altına adresini yazmaktan vazgeçer.
{21} Attila İlhan’a mektup.
{22} Attila İlhan’a ikinci mektup.
{23} Bozkurt Güvenç’e mektup.
{24} Mahmut Ali Meriç’e 1975 yılbaşında yazılan mektup.
{25} Mehmet Çınarlı’ ya mektup.
{26} Bu mektubun kime yazıldığını bulamadık.
{27} Fuat Andıç’a mektup. O tarihlerde Porto Rico’da iktisat profesörlüğü yapmaktadır Fuat Andıc. Cemil Meriç hem öğrencisi hem de dostudur.
{28} Cemil Meriç, bu kitabını vermeyi ya da yollamayı düşündüğü 57 kişinin listesini çıkarmış, elimizde, bu listedekilerden 35’ine yazmış olduğu ve yukarda yer alan ithaflar var. Listedeki diğer 22 kişinin ismini Cemil Meriç’in o yıllarda Türk düşünce ve siyaset dünyasında kimlerle diyalog kurma arzusu içinde olduğunu göstermesi bakımından ilginç bularak buraya aktarıyoruz: Aclan Sayılgan, Attila İlhan, Mete Tuncay, Murat Belge, Vedat Günyol, Hilmi Yavuz, Yavuz Bülent Bakiler, Mukbil Özyörük, Doğu Perinçek, Kâmran İnan, İsmet Özel, Taha Akyol, Fethi Atay Niyazi Berkes, Recep Doksat, Asaf Savaş Akat, Süleyman Yalçın, Metin Toker, Ali Özgüven, İzzet Tanju, Necmettin Turınay, Ömer Faruk Akün.
{29} Kırk Ambar’ın verildiği kişilere yazılan ithafların müsveddeleri diğer eserlerinki gibi Jurnal 2 dosyasında saklanmamış, ancak kitabın verildiği ya da verilmesi düşünülen kişilerin bir listesi var elimizde. Listenin başındaki bir nota göre de kitap, yanına bir çarpı işareti konulanlara verilmiş. Ne var ki çarpı işaretsiz isimlerin bir kısmına da kitap sonradan iletilmiş olduğuna göre, bu işaret büyük ihtimalle eserin öncelikle verildiği kişileri göstermektedir.
{30} Abelard, Abes, Akıl, Ateizm, İhvan-ı Safa ile ilgili yazılar, o yıllarda çıkartılması planlanan bir İslam Ansiklopedisi için Ergin Göze’nin Cemil Meriç’e ısmarlamış olduğu ve bir kısmını da Meriç’in önerdiği maddelerin ilk şekilleridir çoğu kez. İslam Ansiklopedisi projesi gerçekleşmeyince bu konularla ilgili çalışmalarından bazılarını Cemil Meriç kitaplarında kullanacaktır.
{31} Bkz. “Peşin Hükümler”, Jurnal, 17 Ocak 1982.
{32} Muhsin Bey’in soyadını bulamadık.
{33} Cemil Meriç’in eşi Fevziye Hanım Haydarpaşa Numune Hastanesi’nde yoğun bakımdadır ve ertesi gün, 7 Mart 1983’de hayata gözlerini yumacaktır. Cemil Meriç bunu hissetmiş ve bu yazısıyla kırk yıllık hayat arkadaşına veda etmiştir.