[62] Temel neden kuraklıksa en iyi durumda bile kurak olan Yucatan'ın bu durumdan en fazla çekmiş olması beklenebilir. Merida'da ortalama yağış doksan dört santimetredir, Tikal'dekinin yaklaşık yarısı kadardır (a.g.e., s. 244). Yucatan'ın büyük bölümünde nehir ya da göl yoktur, yalnızca doğal sarnıçlarda ("cenote" terimi Maya dilindeki dzonot'tan gelir) ve insan yapımı sarnıçlardaki yeraltı suları vardır. Yucatan'da yağış olup olmayacağı tedirginliği hep yüksek olmuş, şehirdeki kadim binaların birçoğu yağmur ve su tanrısı Chac'ın suretleriyle kaplanmıştı. Ama Mayaların çöküşü en ağır yaşadıkları yer merkezleri, Peten cangılı oldu. Yucatan'ın kuzeyinde ve güneydeki yüksek bölgelerde uygarlık şehirler kurarak, eski bilgilerinin İspanyolların hâkim olduğu devirlere dek aktararak devam etti. On sekizinci yüzyılın başlarında bazı Yucatec Mayaları kadim yazıları hâlâ okuyup yazabiliyordu. Cangıldaki birkaç Maya şehrinin ayakta kaldığı da doğrudur: Bunların en başında Peten Itza Gölü'ndeki Tayasal ve Belize'deki Lamanai ile Tipu gelir. Ama bunlar ılımlı düzeydeydi. İspanyollar geldiğinde cangıldaki nüfusun klasik devirdeki nüfusun onda birini bile bulduğundan kuşkuluyum. Bunun ardından, Avrupa ve Afrika'dan gelen hastalıklar Victoria devri öncesinde nüfusun ciddi bir biçimde toparlanmasını imkânsız kıldı. Gelgelelim Tayasal'ın 1697'deki fethine kadar buranın nüfusu zaman zaman İspanyol topraklarından gelen mültecilerle birlikte arttı.